Aosta

Korte omschrijving van Aosta:

Aosta ligt strategisch aan het einde van het uitgestrekte Aostadal. De stad bewaakt de passen die vlakbij leiden naar Zwitserland of naar Frankrijk, via de Mont Blanc. De romeinen bouwden de stad uit tot het 'Rome van het Noorden'. De stad heeft zijn Romeinse stratenplan behouden en is bezaaid met monumenten uit alle denkbare tijden vanaf de romeinen.
Aosta is geschikt voor een tussenstop van een dag (met of zonder overnachting), maar ook voor een meerdaagse stedentrip, vooral voor liefhebbers van romeinse en (vroeg)middeleeuwse kunst. Behalve veel cultuur heeft Aosta ook nog eens een behoorlijk bruisend centrum met veel winkels en horeca. De bezienswaardigheden zijn behoorlijk goed met bordjes aangegeven.

Hoe kom je in Aosta en waar kun je parkeren?

Met de auto: Aosta is vanaf drie kanten te bereiken: vanuit het Aosta-dal (italie), vanaf de Grote Bernard pas/tunnel (Zwitserland), en vanuit de route Mont Blanc (Frankrijk). Parkeren doe je op één van de aangegeven parkeerterreinen of parkeergarages (betaald), van vrijwel alle P's loop je direct het centrum in. Let op: er zijn ook terreinen waar je maar een uurtje mag staan. En dat is nét (drie dagen) te kort.

Trein: Aosta heeft een groot treinstation dat handig tegen het oude centrum aan ligt, waar regelmatig lokale treinen aankomen en vertrekken, vooral van en naar Turijn en Ivrea. Er is geen hogesnelheidslijnstop.

De Top 3 van Aosta:

1) Theater & amfitheater
Prachtige site met de overblijfselen van het romeinse theater en nabijgelegen amfitheater. 

2) Kerk van Sant'Orso & klooster
Middeleeuws complex met toren, kerk en klooster.

3) Cryptoporticus
Onder de grond gelegen romeins gangenstelsel met binnenplaats.

De Top 10 van Aosta met meer info over de top 3:

1) Theater & amfitheater
Prachtige site met de overblijfselen van het romeinse theater en nabijgelegen amfitheater. Raar genoeg zijn er niet heel veel romeinse bronnen overgebleven over de geschiedenis van Aosta, maar uit dit enorme bouwwerk blijkt dat Aosta een groot aantal inwoners moet hebben gehad. De overgebleven wand is een buitenmuur van 22 meter hoog. Het theater zou tot zo'n 4000 bezoekers hebben kunnen herbergen. Een prachtig terrein waar foto's nagenoeg niet kunnen mislukken.

Achter het theater ligt het amfitheater, dat iets later is gebouwd, geschikt voor tot wel 15.000 bezoekers. Daar is minder van te zien, de gebouwen werden tot ver in de negentiende eeuw als steengroeve gebruikt. Een aantal bogen van het amfitheater zijn nog te vinden, ingebouwd in een klooster. Naar het schijnt zijn er onder het klooster nog gangen van het oude amfitheater, waarvan de bevolking overigens de functie volledig was vergeten. In het binnenterrein, dus midden in de oude arena, hebben de nonnen een gezellig fruitboomgaardje aangelegd.

2) Kerk van Sant'Orso & klooster

Complex van Kerk, toren, klooster. Ergens in het midden tussen de Porta Pretoria en de Boog van Augustus sla je linksaf (of rechts als je van de andere kant komt...), en kom je bij een buitengewoon aardig pleintje. Het eerste wat opvalt  is de enorme vrijwel vrijstaande toren.

Toren

De toren is gebouwd in de twaalfde eeuw met een verdedigingsfunctie. In de basis zijn enorme blokken gebruikt. Het moet raar lopen als die niet geleend zijn van het nabijgelegen amfitheater. Naast deze enorme toren stond nog een toren. Sterker nog, die staat er nog steeds, maar is onzichtbaar!

Kerk

De gevel van de kerk bestaat voor een gedeelte uit een ingebouwde toren. Als je goed kijkt zien je links naast de entree de dichtgemetselde raampjes zitten. In de middeleeuwen deden ze niet zo moeilijk over functieverandering en hergebruik van gebouwen. De kerk zelf doet voor ons wat 'witjes' aan, waardoor je niet direct ziet dat het een vroeg middeleeuws gebouw betreft. Er zijn een aantal fresco's uit de 11e eeuw te zien (als je binnenkomt links van je), en de kerk heeft een zeer fraaie en zeer oude crypte.

Klooster

Het hoogtepunt van het complex is echter het klooster. Het begint al met de entree aan de zijkant, de voormalige priorij, met een verbluffende terracotta gevel uit de 15e eeuw. Koop dan snel een kaartje en loop door de duistere gang de kloosteromgang in. Zelfs als je geen enkel benul hebt van godsdienst, middeleeuwen of religieuze gebouwen ervaar je hier exact wat de bouwers bedoelden (als het niet te druk is). Een serene ruimte met niet al te hoge galerijen. Ieder kapiteel (dat is dat bovenste stuk op de zuil) is anders. Er zijn monniken, heiligen, gekken en fabeldieren. De eerste bouwwerkzaamheden zijn uit 1132. Naar het schijnt zijn 37 van de 52 kapiteelbeeldjes nog origineel uit die tijd. Ze waren in kleur beschilderd, maar de verf is in die bijna duizend jaar zwart geworden. Een van de fraaiste romaanse gebouwen van Europa.

Kloosteromgang Sant'Orso

3) Cryptoporticus

Onder de grond gelegen gangenstelsel met binnenplaats. Je neemt de trap naar beneden vanaf de kathedraal en je staat opeens in de romeinse tijd. Zeer gaaf complex van galerijen, die om het forum stonden. De functie van het complex is wat onduidelijk, Dat leidt in de archeologie vaak tot invullingen als 'heiligdom' of 'gebouw om de opkomst van de zon op een bepaalde dag te voorspellen', of 'mystieke plek voor rituelen'. Ga er maar rustig vanuit dat dit klinkklare nonsens is. Mensen hadden vroeger ook werk, moesten ook aan eten, kleren, drogisterijartikelen en doehetzelfmateriaal komen en hadden ook zieken en bejaarden. Oftewel, meestal is het allemaal onzin, en is de verklaring minder poëtisch, zoals: verdedigingswerk, markt, beurs, winkels, bejaardentehuis, ziekenverzorging, vul maar in. Deze cryptoporticus lijkt op het eerste, tweede en derde gezicht toch het meeste op een overdekt winkelcentrum of beurs. En dat zal het vast ook wel zijn. Op en naast het complex stonden twee tempels, maar daar is niets van te zien. Het is natuurlijk goed mogelijk dat de kathedraal op die plek staat. 

Cryptoporticus ingang

4) Romeinse muren en torens

De romeinse stadsmuur is nog behoorlijk intact , alhoewel het nu wat lastig is om de grandeur te zien die de muur vroeger gehad moet hebben. De muur is ongeveer 2.5 kilometer lang, was meer dan 6 meter hoog en volledig bedenkt met platen travertin. Op de muur stonden 20 massieve torens en poorten, waarvan een groot gedeelte nog bestaat. De oude torens zijn meestal opgenomen in latere gebouwen en hebben diverse functies gehad, van kasteel tot opslagplaats. De grootste monumenten waar zo'n romeinse toren deel van uit maakt zijn de Torre dei Bailivi, de Tour* Fromage, tour Bramafan en de Torre del Lebroso. Je kunt helemaal om de muren heenlopen, de torens kom je dus vanzelf tegen.

* tour: klinkt Frans niet? Maar het is Arpitaans, een oude taal die nog maar door een paar honderdduizend mensen wordt gesproken. En dat is weer een andere taal dan het Piemontees. 

5) Boog van Augustus

Aan het begin van de "Decumanus" gelegen triomfboog. De boog werd in ongeveer 25 vóór Chr gebouwd ter ere van Keizer Augustus. Hij was echter niet lijfelijk de bedwinger van de woeste stammen die toen Aosta bevolkten, dat was een generaal (Varro Murena, niet erg als je dat nu al weer vergeten bent). Mooie natuurstenen triomfboog met één boog. Je zou denken dat je niet veel kunt doen met zo'n boog, toch is deze boog onderdeel van een kasteel en zelfs van een woonhuis geweest. 

6) Porta Pretoria

Enorme dubbele toegangspoort met aan elke zijde drie bogen, die vrij recent is uitgegraven tot het romeinse straatniveau. Dat scheelt een paar meter en daardoor kun je een glimp opvangen van de massaliteit van deze stadspoort.

7) Stadswandeling.

In elke italiaanse stad één van de hoogtepunten: gewoonweg slenteren door de stad. Aosta is groot genoeg om van alles zelf te ontdekken. En, zoals in alle steden waar toeristen komen, twee keer rechtsafslaan en er is niemand meer. Iedereen bekijkt dezelfde dingen. Maar juist in steden als Aosta, waar zoveel lagen geschiedenis zijn, is er op iedere straat hoek iets te ontdekken wat in geen enkel boekje staat. Aosta is dan weer klein genoeg om niet hopeloos te verdwalen en in één of andere achterstandswijk terecht te komen.

Winkelen in Aosta:

Aosta heeft een aantrekkelijk winkelcentrum waar ook de grote internationale merken vertegenwoordigd zijn. Maar verwacht er geen filiaal van Louis Vuitton. Wel zijn er talloze leuke stadswinkels van plaatselijke winkeliers, die vaak in prachtige panden zitten, soms met originele kelders. Eten en drinken kan uiteraard overal, het menu in Aosta is vrij standaard Italiaans, aangevuld met de typische alpenspecialiteiten, die met name bestaan uit kaas.

8) Archeologisch Museum van de Valle d'Aosta

Klassiek museum in een klassiek gebouw op een klassieke plaats. De collectie biedt uiteenlopende opgravingsresultaten, vanaf de prehistorie. Met onder andere bijzondere megalithische steles. Het gebouw staat op de plek van een vroegere romeinse toegangspoort. Daar zijn opgravingen van te zien. Een fantastisch museum voor de liefhebber van archeologische musea. Niet erg geschikt voor al te jonge kinderen, zie zouden het wel eens saai kunnen vinden. 

9) Kathedraal

De kathedraal heeft voorgangers tot in de 4e eeuw. Maar daar zie je nu niets meer van. De lelijke neoklassieke gevel doet geen recht aan de geschiedenis van deze kerk. De bouw van het huidige gebouw startte al in de 11e eeuw. Net na het jaar duizend. Het is dus een romaanse kerk die door talloze verbouwingen en aanpassingen een ratjetoe is geworden van allerlei stijlen. Toch is - als je een beetje tussen de zuilen door kijkt- nog wel iets te zien van de eeuwenlange geschiedenis. Buiten natuurlijk door de twee massieve romaanse torens. Binnen door de archaïsch-gotisch aandoende zuilen, kleine raampjes en bonkige gewelven. Binnen is de kerk niet geweldig indrukwekkend voor amateur kerkbezoekers. Voor de professionals is er natuurlijk -zoals in elke kerk- van alles te  beleven, zoals een zeer oud kruisbeeld, fresco's en fraai glas-in-lood. Er is ook nog een stuk van de kloosteromgang, maar dat is op nogal knullige wijze verprutst door een latere aanbouw. Al met al, een beetje een kerk van de gemiste kansen. Althans, voor toeristen, bidden kun je er waarschijnlijk prima.

10) Saint-Martin-de-Corléans

Aan de rand van de stad gelegen overdekte opgravingszone die voor de argeloze toerist niet erg van belang zal zijn. Is één van de belangrijkste megalitische onderzoeksgebieden van europa. Dus als je nou heel erg geïnteresseerd bent in allerlei megalithische en prehistorische wetenswaardigheden dan is dit de reis al bijna waard. In ieder geval is duidelijk dat Aosta al een zeer oude bewoningsgeschiedenis heeft. Wellicht net als het museum niet geschikt met al te jonge kinderen, vanwege het risico op saaiheid. Alhoewel dat isn alle Italiaanse plaatsten altijd opgelost kan worden door de belofte van een 'gelato'. 

Slotopmerking

Aosta is één van onze favoriete plaatsen in Italië. Dus niet alleen in Noord Italië, maar van heel Italië. Ga er rustig eerst een middag naartoe, als je weer vertrekt heb je maar één gedachte: hier moet ik meer van zien. 

Onze rating: 5 sterren. Zelf een rating geven kan hier:

Wij plaatsen zelf niet teveel tips over restaurants, hotels, evenementen en festivals, maar in de comments zijn ze uiteraard van harte welkom!.